Kiến trúc Phục Hưng (Renaissance architecture) là kiến trúc thời kỳ giữa thế kỷ 14 và đầu 17 ở các vùng của châu Âu. Thể hiện sự hồi sinh và phát triển một số yếu tố của tư tưởng Hy Lạp và La Mã cổ đại và văn hóa vật chất có ý thức. Phong cách, kiến trúc Phục hưng theo kiến trúc Gothic và được kế tục bởi kiến trúc Baroque.
Các giai đoạn chính trong kiến trúc Phục Hưng
Tiền kỳ Phục hưng thường gọi là Quattrocento (1400 - 1500)
Thời kỳ này là sự hình thành cơ bản của nền kiến trúc Phục Hưng. Từ những ảnh hưởng của phong cách thiết kế La Mã cổ đại, các KTS đã sử dụng phong cách này vào lối thiết kế của phong cách Phục Hưng.
Không gian được thiết kế theo một quy chuẩn của các hình học, tạo nên sự logic các trật tự được sắp xếp rõ ràng và chi tiết. Với thiết kế này đã giúp cho các công trình kiến trúc trở nên hài hòa hơn nhưng vẫn mang lại sự mạnh mẽ.
Nhà thờ Santa Maria del Fiore - Ý
Thời kỳ Phục Hưng đỉnh cao (1500 - 1525)
Ở thời kỳ này là sự phát triển thịnh vượng của các kiến trúc Phục Hưng. Những công trình xây dựng được các KTS áp dụng phong cách thiết kế cổ điển tạo nên đặc sắc cho các công trình này.
Các KTS là những người đã tạo dựng nên phong cách thiết kế và đặc điểm khác biệt cho lối kiến trúc thời kỳ này. Các công trình xây dựng được chăm chút kỹ lưỡng và cầu kỳ hơn, tạo nên một không gian sang trọng, đẳng cấp.
Tòa thánh Vatican - Ý
Thời kỳ hậu Phục Hưng (1525 - 1600)
Thời kỳ hậu Phục Hưng nền kiến trúc đã có những chuyển biến rõ rệt trong phong cách thiết kế. Các chi tiết cổ điển không còn mang những nét đặc sắc của thời kỳ trước mà được thể hiện một cách thoải mái và sáng tạo hơn. Các công trình kiến trúc lúc này thường nhấn mạnh vào yếu tố thiết kế mái vòm và những cột nhiều tầng trước nhà.
Vương cung thánh đường Thánh Phêrô - Vatican
Đặc điểm của kiến trúc Phục Hưng
Mặt tiền
Mặt tiền được bố trí đối xứng với trục thẳng đứng của công trình. Mặt tiền nhà thờ thường được chọn giải pháp bởi một hình tam giác và tổ chức thêm một hệ thống cột trụ tường, vòm và hình thức mũ cột. Các cột và cửa sổ hiển thị một sự tiến triển về phía trung tâm.
Mặt tiền các tòa nhà dân dụng thường được chọn giải pháp gờ chỉ phào. Có một sự lặp lại thường xuyên của các lỗ hở trên mỗi tầng, cửa đi đặt ở trung tâm được đánh dấu bằng những chi tiết có tính năng như một ban công, hoặc trát vữa nhám chung quanh. Một nguyên mẫu điển hình là mặt tiền cho Palazzo Rucellai (1446 và 1451) ở Florence chỉ định với ba hàng trụ ốp tường.
Mặt tiền Renaissance đầu tiên là Nhà thờ Pienza
Cột và trụ
Các thức cột La Mã được sử dụng: Tuscan, Doric, Ionic, Corinthian và Composite. Các hình thức này không những là một cấu trúc, chống đỡ mái vòm hoặc đầu dầm, hoặc hoàn toàn dùng để trang trí, được đặt áp sát các bức tường dưới hình dạng những trụ ốp tường. Trong thời kỳ Phục hưng, kiến trúc sư có mục đích sử dụng cột, pilasters và entablature như một hệ thống tích hợp.
Đài phun nước Trevi - Ý
Cung
Cung là nửa vòng tròn, hoặc là một phân đoạn (trong phong cách Mannerist). Arches thường được sử dụng trong hành lang lối đi trong nhà, được tựa trên các trụ cột hoặc đầu mũ cột. Có thể là một thành phần của entablature giữa mũ cột và chân vòng cung.
Công trình St. Andrea ở Mantua
Vòm
Vòm cong không có sườn. Là một nửa vòng tròn, hoặc một phân đoạn đặt trên một mặt vuông, không giống như các vòm Gothic thường có hình chữ nhật. Vòm cong được trở lại trong thuật ngữ kiến trúc tại công trình St .Andrea ở Mantua.
Domes
Những mái vòm được sử dụng thường xuyên, một mặt là một cấu trúc to lớn có thể nhìn thấy từ bên ngoài, còn được coi như một giải pháp cho phần mái trong không gian nhỏ hơn nơi chỉ có thể nhìn thấy bên trong. Mái vòm đã trở thành một yếu tố không thể thiếu trong kiến trúc nhà thờ và sau đó ngay cả đối với kiến trúc thế tục.
Mái vòm Tòa thánh Vatican
Trần nhà
Mái nhà được tương thích với trần nhà bằng phẳng hoặc có phân ô. Không còn bỏ ngỏ như trong kiến trúc thời Trung Cổ, thường được sơn phết hoặc trang trí công phu.
Cửa
Cửa ra vào thường có dầm đỡ vuông. Có thể được đặt trong một cung hoặc được bao phủ bằng một hình tam giác tam giác hoặc phần trán tường. Lối vào mà không có cửa thường có dạng cong và được trang trí với quy mô rộng lớn
Cửa sổ
Cửa sổ có thể được ghép nối và đặt trong một vòm bán nguyệt. Có thể có các dầm đỡ vuông và tam giác hoặc một phần trán tường là cách thường được sử dụng phổ biến. Trong giai đoạn Mannerist các cung “Palladian” đã được dùng nhiều, thường sử dụng một motif của một cao nửa vòng tròn mở hai bên có hai đầu lỗ vuông thấp hơn. Cửa sổ được sử dụng để đem ánh sáng vào tòa nhà, kính màu thường được sử dụng.
Công trình Palazzo Farnese - Rome
Tường
Bức tường bên ngoài thường được xây bằng gạch, tô trát, ốp đá thành khối thẳng. Các góc của tòa nhà thường được nhấn mạnh bằng cách trát vữa nhám bắt góc, tầng hầm và tầng trệt thường tô nhám. Bức tường nội bộ được thông suốt và dán lớp mặt vôi. Để không gian được trang trọng hơn, bề mặt bên trong được trang trí với các bức bích họa.
Lâu đài Blois (Château de Blois)
Các chi tiết, hoạ tiết
Các chi tiết trang trí được chạm khắc với độ chính xác tuyệt vời. Nghiên cứu, nắm vững các chi tiết của thời La Mã cổ đại là một trong những khía cạnh quan trọng của lý thuyết Phục hưng. Có các yêu cầu khác nhau cho mỗi bộ phận khác nhau của từng chi tiết.
Các họa tiết, chi tiết trang trí trong kiến trúc Phục Hưng
Trên đây là các thông tin chi tiết về kiến trúc Phục Hưng – một trong những tinh hoa của kiến trúc phương Tây. Dù trải qua thời gian dài phát triển, với sự xuất hiện của những phong cách kiến trúc khác nhau nhưng vẻ đẹp của các công trình thời kỳ này vẫn luôn được loài người đánh giá cao.
